W dniach 10–13 maja 2012 roku 30-osobowa grupa uczniów z Zespołu Szkół w Grabownicy Starzeńskiej przebywała na Słowacji w zaprzyjaźnionej szkole w Humennem. Już od 13-tu lat uczniowie naszej szkoły oraz uczniowie Zakladnej Skoly w Humennem rokrocznie odwiedzają się wzajemnie (każde spotkanie trwa trzy dni). Wymiana ta organizowana jest w ramach realizowanego w obu szkołach programu: Granica łączy a nie dzieli.

Podczas wzajemnych wizyt polscy i słowaccy uczniowie poznają ciekawe zakątki obu krajów, a także, w czasie wspólnych wycieczek oraz spotkań, mają okazję do poznania zainteresowań, kultury oraz zwyczajów obu narodów. Jak co roku w pierwszy dzień wycieczki zwiedzaliśmy zabytki Humenne’go, było spotkanie z uczniami słowackimi, udział w zajęciach lekcyjnych, wspólny grill oraz rozgrywki sportowe. W drugi dzień odbyliśmy wycieczkę turystyczną, a trzeci przeznaczony był na zakupy pamiątek oraz odpoczynek.

W tym roku wycieczkę turystyczną zorganizowano nam do Preszowa. To 100-tysięczne miasto to nie tylko prężny ośrodek szkolnictwa wyższego, przemysłu maszynowego oraz elektromaszynowego, ale także miejsce w którym znajduje się wiele bardzo ciekawych i mało znanych  turystycznych atrakcji. Słowacy w pierwszej kolejności zaproponowali zwiedzanie klasztoru Sióstr Kongregacji Jezus. Ten niewielki nowoczesny klasztor słynie z tego, że jest jedynym producentem komunikantów, opłatków oraz hostii dla kościołów na Słowacji. Mieliśmy okazję prześledzić pełny cykl produkcyjny klasztoru.

Solivar, czyli głębinowa solankowa kopalnia soli – to kolejna atrakcja turystyczna, którą zwiedziliśmy. Okazuje się, że już w średniowieczu w okolicach Preszowa biły źródła solne. Znajdowała się tam też duża kopalnia soli, ale w 1752 roku podczas ruchu górotworu została ona zalana wodą podziemną i zamieniła się w podziemne solne jezioro. Wówczas to wprowadzono w niej niemal rewolucję technologiczną - zamiast soli kamiennej zaczęto wydobywać solankę (o stężeniu około 30%). Nowa technologia  polegała na pompowaniu solanki w skórzane miechy i za pomocą kieratu, napędzanego siłą koni lub wołów, wydobywania jej na powierzchnię. Następnie solanka specjalnym drewnianym rurociągiem przepływała do zbiorników, skąd przelewana była do kotłów warzelnych. Podgrzewana w kotłach traciła wodę i po jej odparowaniu pozostawała na dnie kotła czysta sól, którą transportowano do suszarni, a następnie magazynowano w specjalnych pojemnikach. Produkcja soli w kopalni trwała do zakończenia pierwszej wojny światowej. Zwiedzając kopalnię w Solivar należy zwrócić uwagę na ciekawe rozwiązania mechaniczne: kierat, koła pasowe, połączenia belek i rurociągi wykonano bez użycia jakiegokolwiek elementu metalowego (wynikało to z oparów solanki, w których elementy te skorodowałyby.)

W Preszowie zwiedziliśmy także śródmieście z gotycką Konkatedrą pod wezwaniem Św. Mikołaja, w której na szczególna uwagę zasługuje renesansowa ambona. Odwiedziliśmy również greckokatolicką katedrę pw. Św. Jana Chrzciciela (Preszów jest siedzibą trzech biskupów: greckokatolickiego, prawosławnego oraz luterańskiego).

Dla naszych uczniów, poza zwiedzaniem obiektów turystycznych, równie ważna była możliwość bezpośredniego poznania uczniów słowackich. Pomocne w zapoznawaniu się były rozgrywki sportowe, wspólne spacery po miejskim deptaku oraz grillowanie. Początkowe trudności językowe bardzo szybko zostały przełamane i po krótkim okresie czasu nasi uczniowie mówili i rozumieli po słowacku a Słowacy po polsku. 

Podczas pobytu staraliśmy się aby uczniowie mieli możliwość poznania smaku kuchni słowackiej, która mimo iż wydaje się być podobna do polskiej ma jednak swoje specyficzne potrawy. Stąd też uczniowie próbowali tradycyjnych słowackich knedlików - czyli bułki pieczonej na parze podawanej z gulaszem, a także buchty - czyli słodkich drożdżowych bułeczek nadziewanych marmoladą i polewanych budyniem czekoladowym. Jednak najbardziej do smaku przypadły naszym uczniom szpekaczki - specyficzne w smaku kiełbaski grillowe. Wiele śmiechu wzbudziła interpretacja naszych uczniów, którzy stwierdzili, że muszą to być kiełbaski z mięsa kaczki. Słowacy jednak szybko wyjaśnili, że szpekaczki to kiełbaski wieprzowe, w wyglądzie podobne do naszych parówek, ale wykorzystywane przede wszystkim do grillowania.

Ostatni dzień to pożegnanie z gościnną Słowacją i powrót do kraju - do naszej Grabownicy. Uczniowie z radością witali GIMBUSA i oczekujących na nich rodziców.

Dziękujemy władzom samorządowym, dzięki wsparciu którym ta międzynarodowa wymiana trwa już tyle lat i na stałe wpisała się w szkolny kalendarz Zespołu Szkół w Grabownicy Starzeńskiej.

Bogusław Stodolak