Park dworski w Zmiennicy jest unikalnym w skali gminy i całego regionu obiektem zabytkowym. Figuruje od lat w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Najcenniejszy drzewostan parku wymagał pilnych zabiegów pielęgnacyjnych. Niezbędne prace zostały przeprowadzone w listopadzie. Na dofinansowanie tego zadania władze gminy Brzozów postarały się o dofinansowanie ze środków Wojewódzkiego  Funduszu  Ochrony Środowiska  i  Gospodarki  Wodnej  w  Rzeszowie. Resztę pokrył tegoroczny budżet gminy.  

Zadanie polegało na przeprowadzeniu kompleksowych prac pielęgnacyjno–konserwatorskich  na najcenniejszej części drzewostanu zabytkowego parku dworskiego w Zmiennicy. Zakres prac objął wykonanie przycinki drzew, obcięcia suchych konarów, redukcji koron oraz zabiegów leczniczych.

Pracami objęto 16 drzew. Dzięki temu znajdujący się w sąsiedztwie szkoły i kościoła parafialnego park, z którego licznie korzystają uczniowie i mieszkańcy Zmiennicy, został uporządkowany. Roboty powinny tez wpłynąć korzystnie na poprawę stanu zdrowotnego starodrzewu.

Koszt zadania wyniósł 38,7 tys. zł, czego dofinansowanie Wojewódzkiego  Funduszu  Ochrony Środowiska  i  Gospodarki  Wodnej  w  Rzeszowie ponad 27 tys. zł (70 %). Wojewódzkiego  Funduszu  Ochrony Środowiska  i  Gospodarki  Wodnej  w  Rzeszowie. 30-procentowy wkład własny gminy Brzozów to ponad 11,6 tys. zł.

Wykonawcą robót była firma BPH Nawigator Usługi Wysokościowe Jan Grochmal.

* * *

Park dworski w Zmiennicy z uwagi na jego walory krajobrazowe oraz lokalizację w pobliżu zabytkowego spichlerza dworskiego i drewnianego kościoła z pocz. XIX w. oprócz mieszkańców wsi licznie odwiedzają również turyści.

Nad parkowym stawem

Park stanowi pozostałość starego układu historycznego z rozciągającym się na kilku hektarach starodrzewem lipowo-dębowym, trzema stawami (dwoma w prywatnej dzierżawie i jednym administrowanym przez OSP Zmiennica), wytyczonymi granicami, alejami,  drogami dojazdowymi, groblami, kanałami wodnymi, kopcem ziemnym oraz wałami i pozostałościami bastionowych założeń ziemnych.

Znajdujący się niegdyś w środku parku dwór został spalony w 1914 r. Z budynków folwarku zachował się tylko duży 3-kondygnacyjny, murowany z cegły i kamienia  spichlerz z I ćwierci XIX w. (obecnie w rękach prywatnych).

Spichlerz w Zmiennicy

Historyczny układ parkowo-ogrodowy wzdłuż głównej osi jest przecięty asfaltową drogą powiatową Jabłonica Polska – Jasionów, co sprawia jakby były to dwa odrębne obiekty (park podworski i park przykościelny). Przy drodze w części wschodniej stoi drewniany kościół parafialny pw. Trójcy Przenajświętszej z ok. 1810 r., przeniesiony tu przed 25 laty z Jasionowa.

Kościół parafialny pw. Trójcy Przenajświętszej

W zbiorowiskach roślinnych, gł. Na obrzeżach oraz nad kanałem wodnym i wyschłym stawem występują zwarte nasadzenia lipowe. Za kościołem lipy tworzą zwartą kulisę o długości 250 m. Wśród parkowego drzewostanu przeważają jednorodne gaje z brzozy brodawkowatej, dębu szpułkowego lipy drobno- i szerokolistnej oraz klonu zwyczajnego, zwłaszcza nad kanałem wodnym, nad którym rosną także jesiony wyniosłe formy zwisłej.

Zachowała się też altana z czterema lipami. Liczny jest modrzew europejski, ponadto sosna wejmutka i pospolita.  W runie wśród roślin zielonych na dużych powierzchniach rośnie śnieżyca wiosenna, a polany pokrywa rdest sachaliński. Do drzew pomnikowych należy wyliczyć dęby szypułkowe (o obwodzie pnia ponad 5 m), klon jawor, lipy szerokolistne oraz lipy drobnolistne.

dk

Fot. Grzegorz Wojtowicz, arch. UM